Op 16 juli 1054 werd patriarch van Constantinopel Michael Cerularius geëxcommuniceerd vanuit de christelijke kerk in Rome, Italië. De excommunicatie van Cerularius was een breekpunt in de lang oplopende spanningen tussen de Romeinse kerk in Rome en de Byzantijnse kerk in Constantinopel (nu Istanbul geheten). De resulterende splitsing verdeelde de Europese christelijke kerk in twee grote takken: de westerse rooms-katholieke kerk en de oosters-orthodoxe kerk. Deze splitsing staat bekend als het Grote Schisma, of soms het “Oost-West Schisma” of het “Schisma van 1054”.
Het Grote Schisma kwam tot stand als gevolg van een complexe mix van religieuze meningsverschillen en politieke conflicten. Een van de vele religieuze meningsverschillen tussen de westelijke (Romeinse) en oostelijke (Byzantijnse) takken van de kerk had te maken met het al dan niet aanvaardbaar zijn van ongezuurde broden voor het sacrament van de gemeenschap. (Het westen steunde de praktijk, terwijl het oosten dat niet deed.) Andere objecten van religieuze twist zijn de exacte bewoordingen van de geloofsbelijdenis van Nicea en de westerse overtuiging dat geestelijken celibatair moeten blijven.
Deze religieuze meningsverschillen werden verergerd door een verscheidenheid aan politieke conflicten, vooral met betrekking tot de macht van Rome. Rome was van mening dat de paus – de religieuze leider van de westerse kerk – gezag zou moeten hebben over de patriarch – het religieuze gezag van de oosterse kerk. Constantinopel was het daar niet mee eens. Elke kerk erkende zijn eigen leiders, en toen de westerse kerk uiteindelijk Michael Cerularius en de hele oosterse kerk excommuniceerde. De oostelijke kerk nam wraak door de Romeinse paus Leo III en de Romeinse kerk met hem te excommuniceren.
Hoewel de twee kerken nooit herenigd zijn, kwamen de westelijke en oostelijke takken van het christendom meer dan duizend jaar na hun splitsing in vredelievendere termen. In 1965 hebben paus Paulus VI en patriarch Athenagoras I de langdurige wederzijdse excommunicatie-decreten opgeheven die door hun respectieve kerken waren uitgevaardigd. Tegenwoordig blijven de twee takken van het christendom verschillende uitingen van een soortgelijk geloof. Het rooms-katholicisme is de grootste christelijke denominatie, met meer dan een miljard volgers over de hele wereld. De oosterse orthodoxie is de op een na grootste christelijke denominatie, met meer dan 260 miljoen volgers. Oosters-orthodoxie omvat nationale kerken, zoals de Grieks-orthodoxe kerk en de Russisch-orthodoxe kerk.