In kleurentheorieEdit

Het effect dat kleuren op elkaar hebben, werd al sinds de oudheid opgemerkt. In zijn essay On Colors merkte Aristoteles op dat “wanneer licht op een andere kleur valt, het, als resultaat van deze nieuwe combinatie, een andere kleurnuance krijgt”. De heilige Thomas van Aquino had geschreven dat paars er naast wit anders uitzag dan naast zwart, en dat goud er opvallender uitzag tegen blauw dan tegen wit; de Italiaanse renaissancistische architect en schrijver Leon Battista Alberti merkte op dat er harmonie was (coniugatio in het Latijn en amicizia in het Italiaans) tussen bepaalde kleuren, zoals rood-groen en rood-blauw; en Leonardo da Vinci merkte op dat de beste harmonieën die waren tussen kleuren die precies tegengesteld waren (retto contrario), maar niemand had een overtuigende wetenschappelijke verklaring waarom dat zo was tot in de 18e eeuw.

In 1704, in zijn verhandeling over optica bedacht Isaac Newton een cirkel met een spectrum van zeven kleuren. In dit werk en in een eerder werk uit 1672 merkte hij op dat bepaalde kleuren rond de cirkel tegengesteld waren aan elkaar en voor het grootste contrast zorgden; hij noemde rood en blauw, geel en violet, en groen en “een paars bijna scharlakenrood”.

In de daaropvolgende decennia verfijnden wetenschappers de kleurencirkel van Newton, en gaven het uiteindelijk twaalf kleuren: de drie primaire kleuren (geel, blauw en rood); drie secundaire kleuren (groen, paars en oranje), gemaakt door primaire kleuren te combineren; en zes extra tertiaire kleuren, gemaakt door de primaire en secundaire kleuren te combineren.

In twee rapporten die in 1794 voor de Royal Society (Londen) werden voorgelezen, bedacht de in Amerika geboren Britse wetenschapper Benjamin Thompson, graaf Rumford (1753–1814), de term complement om twee kleuren te beschrijven die, wanneer ze gemengd worden, wit produceren. Tijdens het uitvoeren van fotometrische experimenten bij fabrieksverlichting in München merkte Thompson op dat er een ‘denkbeeldige’ blauwe kleur werd geproduceerd in de schaduw van geel kaarslicht verlicht door een dakraam, een effect dat hij reproduceerde in andere kleuren door middel van getint glas en gepigmenteerde oppervlakken. Hij theoretiseerde dat ‘ kleur, zonder uitzondering, wh wat de tint of schaduw ook mag zijn, of hoe het ook is samengesteld, er is een andere die in perfecte harmonie is, die haar complement is en waarvan kan worden gezegd dat hij de metgezel is. ”Hij stelde ook enkele mogelijke praktische toepassingen van deze ontdekking voor. “Door dit soort experimenten, die gemakkelijk gemaakt kunnen worden, kunnen dames linten kiezen voor hun japonnen, of degenen die kamers inrichten, kunnen hun kleuren rangschikken volgens de principes van de meest perfecte harmonie en de zuiverste smaak. De voordelen die schilders kunnen ontlenen aan kennis van deze principes van de harmonie van kleuren is te voor de hand liggend om illustratie te vereisen. “

In het begin van de 19e eeuw begonnen wetenschappers en filosofen in heel Europa de aard en interactie van kleuren te bestuderen. De Duitse dichter Johann Wolfgang von Goethe presenteerde zijn eigen theorie in 1810, waarin hij stelde dat de twee primaire kleuren de kleuren waren die het sterkst tegenover elkaar stonden, geel en blauw, die licht en duisternis vertegenwoordigden. Hij schreef: “Geel is een licht dat door duisternis is gedempt; blauw is een door licht verzwakte duisternis.” Uit de tegenstelling tussen blauw en geel werd door een proces dat ‘steigerung’ of ‘augmentatie’ wordt genoemd, een derde kleur, rood, geboren. Goethe stelde ook verschillende sets complementaire kleuren voor die elkaar “eisten”. Volgens Goethe vraagt “geel” om “violet; oranjeblauw; paarsgroen; en vice versa”. Goethe’s ideeën waren hoogst persoonlijk en waren het vaak niet eens met ander wetenschappelijk onderzoek, maar ze waren zeer populair en beïnvloedden enkele belangrijke kunstenaars, waaronder JMW Turner.

Ongeveer op hetzelfde moment dat Goethe zijn theorie publiceerde, De Britse natuurkundige, arts en egyptoloog Thomas Young (1773-1829) toonde door experimenten aan dat het niet nodig was om alle kleuren van het spectrum te gebruiken om wit licht te creëren; het kon worden gedaan door het licht van slechts drie kleuren te combineren: rood, groen en blauw. Deze ontdekking was de basis van additieve kleuren en van het RGB-kleurenmodel. Hij toonde aan dat het mogelijk was om magenta te creëren door rood en blauw licht te combineren, om geel te creëren door rood en groen licht te mengen, en om cyaan, of blauwgroen, door groen en blauw te mengen. Hij ontdekte ook dat het mogelijk was om vrijwel elke andere kleur te creëren door de intensiteit van deze kleuren te wijzigen. Deze ontdekking leidde tot het systeem dat tegenwoordig wordt gebruikt om kleuren op een computer of televisie te creëren. display. Jij ng was ook de eerste die voorstelde dat het netvlies van het oog zenuwvezels bevatte die gevoelig waren voor drie verschillende kleuren. Dit was een voorafschaduwing van het moderne begrip van kleurenzien, in het bijzonder de bevinding dat het oog inderdaad drie kleurreceptoren heeft die gevoelig zijn voor verschillende golflengtebereiken.

Ongeveer op hetzelfde moment dat Young additieve kleuren ontdekte, stelde een andere Britse wetenschapper, David Brewster (1781-1868), de uitvinder van de caleidoscoop, een concurrerende theorie voor dat de echte primaire kleuren rood, geel, en blauw, en dat de echte complementaire paren rood-groen, blauw-oranje en geel-paars waren. Toen loste een Duitse wetenschapper, Hermann von Helmholtz (1821-1894), het debat op door aan te tonen dat kleuren gevormd door licht, additieve kleuren en kleuren gevormd door pigmenten, subtractieve kleuren, in feite volgens andere regels werkten en verschillende primaire en complementaire kleuren.

Andere wetenschappers keken nader naar het gebruik van complementaire kleuren. In 1828 toonde de Franse chemicus Eugene Chevreul, die een studie maakte naar de vervaardiging van Gobelin-wandtapijten om de kleuren helderder te maken, wetenschappelijk aan dat “de opstelling van complementaire kleuren superieur is aan elke andere harmonie van contrasten”. Zijn boek uit 1839 over dit onderwerp, De la loi du contraste simultané des couleurs et de l “assortiment des objets colorés, dat laat zien hoe complementaire kleuren kunnen worden gebruikt in alles, van textiel tot tuinen, werd veel gelezen in Duitsland, Frankrijk en Engeland en gemaakt complementaire kleuren een populair concept. Het gebruik van complementaire kleuren werd verder gepubliceerd door de Franse kunstcriticus Charles Blanc in zijn boek Grammaire des arts et du dessin (1867) en later door de Amerikaanse kleurentheoreticus Ogden Rood in zijn boek Modern Chromatics (1879) Deze boeken werden met groot enthousiasme gelezen door hedendaagse schilders, in het bijzonder Georges Seurat en Vincent van Gogh, die de theorieën in hun schilderijen in praktijk brachten.

• Newton’s kleurencirkel (1704) vertoonde zeven kleuren. Hij verklaarde dat tegenover elkaar liggende kleuren het sterkste contrast en de sterkste harmonie hadden.

• Een Boutet-kleurencirkel uit 1708 toonde de traditionele complementaire kleuren; rood en groen, geel en paars, en blauw en oranje.

• Het kleurenwiel ontworpen door Johann Wolfgang von Goethe (1810) was gebaseerd op het idee dat de primaire kleuren geel en blauw, die licht en duisternis voorstellen, tegenover elkaar stonden.

In artEdit

In 1872 schilderde Claude Monet Impression, Sunrise, een klein oranje zonnetje en wat oranje licht weerkaatst op de wolken en water in het midden van een wazig blauw landschap. Dit schilderij, met zijn opvallende gebruik van de complementaire kleuren oranje en blauw, gaf zijn naam aan de impressionistische beweging. Monet kende de wetenschap van complementaire kleuren en gebruikte ze met enthousiasme. Hij schreef in 1888, “kleur maakt zijn impact van contrasten in plaats van van zijn inherente kwaliteiten … de primaire kleuren lijken briljanter wanneer ze contrasteren met hun complementaire kleuren”.

Oranje en blauw werden een belangrijke combinatie voor alle impressionistische schilders. Ze hadden allemaal de recente boeken over kleurentheorie bestudeerd en ze wisten dat oranje naast blauw beide kleuren veel helderder maakte. Auguste Renoir schilderde boten met strepen chromen oranje verf rechtstreeks uit de buis. Paul Cézanne gebruikte oranje met gele, rode en okeraccenten tegen een blauwe achtergrond.

Vincent van Gogh stond vooral bekend om het gebruik van deze techniek; hij creëerde zijn eigen sinaasappels met mengsels van geel, oker en rood, en plaatste ze naast schuine strepen sienna rood en flesgroen, en onder een lucht van turbulent blauw en violet. Hij plaatste ook een oranje maan en sterren in een kobaltblauwe lucht. Hij schreef aan zijn broer Theo over ‘zoeken naar tegenstellingen van blauw met oranje, van rood met groen, van geel met paars, zoeken naar gebroken kleuren en neutrale kleuren om de wreedheid van extremen te harmoniseren, proberen de kleuren intens te maken, en niet een harmonie van grijstinten “.

Bij het beschrijven van zijn schilderij, Het Nachtcafé, aan zijn broer Theo in 1888, schreef Van Gogh:” Ik probeerde met rood en groen de verschrikkelijke menselijke passies tot uitdrukking te brengen. De zaal is bloed- rood en lichtgeel, met een groene biljarttafel in het midden, en vier lampen van citroengeel, met stralen van oranje en groen. Overal is het een strijd en antithese van de meest verschillende rood- en groentinten. “

• Impression, Sunrise van Claude Monet (1872) met een kleine maar feloranje zon tegen een blauwe achtergrond. Het schilderij gaf zijn naam aan de impressionistische beweging.

• Roeiers in Chatou door Pierre-Auguste Renoir (1879). Renoir wist dat oranje en blauw elkaar oplichtten als ze naast elkaar werden gezet.

• In dit zelf portret (1889), Vincent van Gogh maakte optimaal gebruik van het contrast tussen het oranje van zijn haar en de blauwe achtergrond.

• Starry Night van Vincent van Gogh (1889) met oranje sterren en een oranje maan.

• The Night Café van Vincent van Gogh (1888) gebruikte rood en groen om uit te drukken wat van Gogh “de verschrikkelijke menselijke passies” noemde.