Een cyclops (wat “cirkelogige” betekent) is een eenogige reus die voor het eerst voorkomt in de mythologie van het oude Griekenland. De Grieken geloofden dat er een hele race van cyclopen was die in een ver land leefden zonder wet en orde. Homerus beschrijft in zijn Ilias de cyclopen als pastoraal maar woest, typerend voor de vreemde wezens die de Grieken creëerden om buitenlandse samenlevingen te vertegenwoordigen die niet als beschaafd werden beschouwd als zijzelf. De Cyclopen zijn echter niet zonder talenten, en er wordt aangenomen dat ze de bliksemschichten produceerden die Zeus gebruikte als een verschrikkelijk werpwapen en als de bouwers van gigantische vestingmuren zoals die nog steeds te zien zijn op Myceense locaties. De beroemdste cyclops is Polyphemus, die de Griekse held Odysseus en zijn mannen gevangen nam om te ontsnappen door de arme reus te verblinden. Cyclopen, en vooral het Odysseus-verhaal, waren populaire en blijvende onderwerpen in alle vormen van Griekse en Romeinse kunst.

Oorsprong & Naam

Hesiodus (ca. 700 v.Chr.), schrijft in zijn theogonie, vertelt ons dat de cyclopen de kinderen waren van Aarde (Gaia) en Hemel (Ouranos / Uranus), waardoor ze de generatie vóór de Olympische goden waren. Men dacht dat de Cyclopen in een ver land woonden met een onbekende locatie of naam waar geen wetten waren. Daar leefden deze gigantische wezens een eenvoudig pastoraal bestaan terwijl ze schapen en geiten hoedden en in grotten leefden.

Hesiodus noemt drie cyclopen als Brontes (Thunder), Steropes (Lightning) en Arges (Bright). Deze groep zou meer van hun soort worden, hoewel het trio later door Apollo werd vermoord uit wraak voor Zeus ‘moord op zijn zoon Asclepius, de halfgod en meester van de geneeskunde. De geesten van de drie zouden de vulkaan Etna achtervolgen. op Sicilië Inderdaad, veel lokale Griekse tradities associeerden cyclopen met vulkanen, misschien omdat hun kraters deden denken aan de cyclopen ‘één oog, in de oude literatuur vaak beschreven als’ brandend ‘. Hesiodus maakt de Cyclopen ook tot meester-ambachtslieden en assistenten van de god Hephaistos, zelf de ultieme smid en ingenieuze uitvinder (en soms inwoner van de Etna).

Hesiodus legt ook hun naam uit:

Deze waren als de goden in andere opzichten, maar slechts één oog was in het midden van hun voorhoofd; en ze werden bij de naam Cyclopes (Cirkelogige) genoemd, aangezien er een enkel cirkelvormig oog in hun voorhoofd zat. Kracht en kracht en inventiviteit waren in hun werken.

(Theogony, 142-147)

De beroemde historicus en expert op het gebied van Griekse mythologie Robert Graves legt het volgende verband tussen de cyclopen, vuur en metallurgie:

De Cyclopen lijken een gilde te zijn geweest van vroege Helladische bronsmeden. Cyclopen betekent “ringogig”, en ze zijn waarschijnlijk getatoeëerd met concentrische ringen op het voorhoofd, ter ere van de zon, de bron van hun ovenbranden … De cyclopen waren ook eenogig in de zin dat smeden vaak schaduw één oog met een patch tegen rondvliegende vonken.

(3b 2)

Hesiodus beschrijft dat de Cyclopen “zeer gewelddadige harten” hebben (139-140), waardoor ze typerend zijn voor andere fantastische wezens in de Griekse mythologie, zoals de centauren die wetteloosheid vertegenwoordigen en die onderworpen zijn aan de chaotische krachten die een gebrek aan rede met zich meebrengt. Omdat ze geïsoleerd leven, leven de Cyclopen eenzaam en geïsoleerd leven; ze hebben geen regering, samenleving of gemeenschapsgevoel – tekortkomingen die beschaafde Grieken afschuwelijk vonden.

Homerus benadrukt in zijn 8e-eeuwse BCE Odyssey, net als Hesiodus, het gebrek aan beschaving onder de cyclopen:

Geen wetten , geen concilies voor debat hebben ze;

Ze leven op de toppen van hoge bergen,

In holle grotten; elke man legt de wet vast

Aan vrouw en kinderen, zonder rekening te houden met de naaste.

(Bk. 9, 112-115)

Precies dezelfde passage wordt herhaald in Plato’s wetten (Bk. III De filosoof, die dit latere werk schreef in het midden van de 4e eeuw vGT, laat zijn personages de deugden en tekortkomingen van bestaande politieke systemen bespreken terwijl ze op zoek zijn naar de ideale regeringsvorm, en de cyclopen worden opgehouden als een van de armere voorbeelden van gemeenschappelijk bestaan.

Misschien niet verrassend, vanwege hun status als wetteloze wangedrochten in plaats van goden, de cyclopen speelden niet erg veel rol in de Griekse religie. Er was echter één plaats waar de eenogige reuzen werden aanbeden, dat was de landengte van Korinthe, misschien vanwege een connectie met Poseidon, vaak gezien als de vader van de cyclops Polyphemus (zie hieronder). De Isthmische Spelen werden hier om de twee jaar gehouden ter ere van Poseidon, en er was een altaar waar offers werden gebracht voor de Cyclopen.

Meestervakmannen & Bouwers

De Cyclopen hielpen de Olympische goden onder leiding van Zeus om de Titanen te verslaan in hun tienjarige strijd, bekend als de Titanomachy, voor controle over het universum. De Cyclopen maakten, uit dankbaarheid voor hun vrijlating nadat Uranus hen in Tartarus had opgesloten wegens onhandelbaar gedrag, de bliksemschichten die Zeus gebruikte als wapen om zijn vijanden neer te halen. Slachtoffers getroffen door Zeus ‘goed gerichte bliksemschichten omvatten Asclepius toen Zeus vond dat zijn medische vaardigheden zo geweldig waren geworden dat hij een bedreiging vormde voor de eeuwige scheiding tussen de mensheid en de goden. De cyclopen maakten ook de helm van Hades die de drager onzichtbaar maakte , de drietand van Poseidon en de zilveren boog van Artemis.

Een ander expertisegebied is de Cyclopen blonk uit in het bouwen van muren. Grote Myceense vestingmuren werden aan hen toegeschreven; dat was de enorme afmeting en onregelmatige vorm van de gebruikte blokken. De acropolis van Mycene en Tiryns heeft vandaag nog steeds lange stukken van deze ‘Cyclopische muren’.

Odysseus & Polyphemus

De bekendste ontmoeting tussen mensen en een fietser ops werd tijdens de lange reis naar huis na de Trojaanse oorlog door de held Odysseus doorstaan. Het verhaal wordt het beroemdst verteld in de Odyssee door Homerus. Halverwege de reis op een onbekende locatie stopt de held op een eiland voor bevoorrading. Helaas werd het eiland ook bewoond door de cyclops Polyphemus, de zoon van de nimf Thoosa en Poseidon, en de reus had een uitgesproken voorliefde voor de reizende Grieken. Hij sloot ze in zijn grot door de ingang te blokkeren met een enorm rotsblok dat alleen een reus kon bewegen, hij at er snel twee als aperitief en later nog een paar van de ongelukkige reizigers.

Odysseus, bekend om zijn intelligentie en snelle intelligentie, zag de ernst van de situatie en ontwikkelde een sluw plan om te ontsnappen. De held verleidde Polyphemus met wijn totdat de cyclops dronken waren en beval zijn mannen om Polyphemus ‘olijfhouten staf in een spijker te veranderen, deze verhardden ze vervolgens in een vuur en gebruikten het vervolgens om de cyclopen te verblinden terwijl hij sliep. begrijpelijkerwijs razend over zijn behandeling, probeerde Polyphemus de nog vastzittende reizigers te vangen door zijn schapen te voelen toen ze de grot verlieten om te grazen. Odysseus droeg zijn mannen op om zich vast te binden aan de buik van de schapen terwijl hij een ram koos voor het doel, en zo ontsnapten ze om hun reis voort te zetten. Echter, de cyclopen, na tevergeefs een rotsblok te hebben gegooid om te proberen het snel verdwijnende Griekse schip te vernietigen, vervloekten Odysseus en voorspelde het verlies van zijn mannen, een vermoeiende reis naar huis en een ramp toen hij eindelijk arriveerde daar. Met een beroep op de hulp van zijn vader Poseidon, zorgde Polyphemos ervoor dat het vele stormen en tien lange jaren zou duren voordat Odysseus Ithaca bereikte.

In literatuur & Kunst

De cyclopen zijn zowel de titel als het onderwerp van een saterspel van Euripides (ca. 484-407 BCE), de grote schrijver van de Griekse tragedie. De plot lijkt veel op de Odyssee van Homerus, maar met het toegevoegde karakter van de bejaarde sater genaamd Silenus, die extra hulp geeft aan Odysseus en zijn mannen terwijl ze de strijd aangaan met Polyphemus. Een ander traditioneel verhaal van Polyphemus houdt in dat hij hopeloos probeert de zee te veroveren. -nimf Galatea, een verhaal dat populair is bij oude pastorale schrijvers en een vroeg prototype voor het Belle en het Beest-sprookje.In de bekendere versie zingt Polyphemus een liefdeslied voor Galatea maar zonder enig effect, behalve om de echte minnaar van de nimf Acis te verrassen, die probeert weg te zwemmen maar wordt verpletterd en verdronken nadat de cyclops zijn favoriete wapen hebben gebruikt en een enorme rots bij hem. In de minder bekende versie is Polyphemus succesvoller in zijn ambities en hij en Galatea hebben een zoon genaamd Galas (of Galates) die de voorouder van de Galliërs werd.

De strijd tussen Odysseus en Polyphemus was een populair onderwerp voor schilders van Grieks aardewerk, waarbij de verblinding van de cyclopen verreweg de meest voorkomende en blijvende scène gekozen. Het vroegst bekende voorbeeld van deze vreselijke daad, die op het aardewerk met zwarte figuren van veel verschillende Griekse stadstaten verschijnt, is op de hals van een 7e-eeuwse BCE Proto-zolderamfora van Eleusis. Odysseus en twee mannen dragen de puntige paal boven hun hoofd en, merkwaardig genoeg, is één figuur wit geverfd, een colo ur meestal gereserveerd voor vrouwen, maar misschien is hier een poging om Odysseus aan te wijzen als de leider van de groep. De vaas is vandaag te zien in het archeologisch museum in Eleusis. In deze en andere dergelijke scènes zit Polyphemus typisch op de grond, waarschijnlijk om zijn ingestorte dronkenschap te laten zien – hij houdt soms een beker vast of een wijnzak hangt suggestief aan een boom op de achtergrond – hoewel het ook een artistieke noodzaak kan zijn om in de reus en mannen op hetzelfde horizontale vlak. In sommige van deze scènes heeft Polyphemus niet altijd maar één oog, althans niet duidelijk. De verblindende scène en ook de ontsnapping van de schapen van Polyphemus verschijnen de komende twee eeuwen op vazen, hoewel dit deel van het Odyssee-verhaal niet langer een populair onderwerp was bij latere roodfiguurschilders.

De cyclopen in het algemeen bleven een populair onderwerp in de kunst tot ver in de Romeinse tijd. De Romeinen beeldden de reuzen vaak af met één oog in het midden van het voorhoofd en twee normale ogen die gesloten zijn, waarbij het liefdesverhaal tussen Galatea en Polyphemus een bijzonder populair onderwerp is. Vertegenwoordigd in schilderijen, mozaïeken en beeldhouwwerken, overlevende vertolkingen van een cyclops in het laatste medium omvatten een indrukwekkend stenen hoofd van Polyphemus uit het amfitheater van Salona (1e eeuw CE) in Kroatië en de sculpturale groep van Odysseus en vrienden die hun vijand verblinden voor de villa van Tiberius in Sperlonga (ook 1e eeuw CE). Ook de Romeinen gebruikten soms een cyclops als het gezicht van een stenen masker dat buitenzwembaden sierde en als decoratieve fontein fungeerde. Nogmaals, deze hebben vaak drie ogen, en een uitstekend voorbeeld uit de 1e eeuw CE is te zien in het archeologisch museum van Orange, Frankrijk.