Safavidenrijk 1502 – 1736
Door: Shapour Ghasemi
Na de rampzalige invasie van Mongolen, in de In de jaren 1200 namen gemigreerde Turken en Mongoolse stammen de Perzische gebruiken en zelfs de taal over. In de jaren 1300 waren de Ilkhanids, een dynastie gesticht door de kleinzoon van de ‘Genghis Khan’, Holagu Khan, een invloedrijke factor geweest in Perzië. Tijdens deze turbulente jaren van de 13e eeuw hadden de Perzen zich dieper verdiept in islamitische devotie en soefisme. .
Tegen het einde van de 14e eeuw beweerde Timur (Tamerlane) dat hij afstamde van de familie van Genghis Khan. De verstoorde omstandigheden in het Mongoolse Transoxania gaven hem in de stad Kish de kans om een koninkrijk op te bouwen in Centraal-Azië. Hij kwam Iran binnen in 1380 en in 1393 verminderde hij de macht en overheersing van de Jalayiriden nadat hij hun hoofdstad Bagdad had ingenomen. In 1402 veroverde hij de Ottomaanse sultan Bayezid in Ankara; en veroverde Syrië en richtte zijn aandacht vervolgens op campagnes ten oosten van zijn snel verworven en slecht gecementeerde rijk; hij stierf in 1405 tijdens een expeditie naar China. Hij toonde interesse in het soefisme, een vorm van islamitische mystiek; Timur had misschien gehoopt populaire leiders te vinden die hij voor zijn eigen doeleinden kon gebruiken. Maar hij ontmoetingen met slecht behandelde Iraniërs, bewees dat ze hem misschien beter kenden dan hij zichzelf kende. Zijn erfenis was het omgekeerde van stabiliteit in Iran; en de verdeling van zijn slecht geassimileerde veroveringen onder zijn zonen zorgde ervoor dat een geïntegreerd Timuridisch rijk nooit zou worden bereikt.

Shah Esmail vermoordde de Oezbeekse leider Mohammad Sheybani in een veldslag bij Merv, 1510

De Timuridische staat werd een geïntegreerd Iraans rijk onder de zoon van Timur Shahrokh Shah (1405-47), die probeerde Azerbeidzjan te smelten, waarvoor drie militaire expedities nodig waren, en westelijk Perzië naar Khorasan en oostelijk Perzië om een verenigde Timuridische staat te vormen voor een korte en onrustige periode. Hij slaagde er slechts in om vanuit zijn prachtige hoofdstad Herat losjes westelijk en zuidelijk Iran te controleren. Hij maakte Herat de zetel van een prachtige cultuur, het atelier van grote miniatuurschilders van de Herat-school, waarvan Behzad een opmerkelijke is, en de thuisbasis van een heropleving van Perzische poëzie en filosofie. Deze heropleving stond niet los van een poging om opnieuw een Iraans centrum te claimen leiderschap bij het uitdragen van de soennitische ideologie; H Erat stuurde op verzoek kopieën van soennitische canonieke werken naar Egypte. De reactie in de uiteindelijke overwinning van het Shi “isme onder de Safavid sjahs van Perzië was echter al in voorbereiding. In de tussentijd domineerde de” Qara Qoyunlu “(Black Sheep) Turkman West-Iran. In Azerbeidzjan hadden ze hun voormalige meesters, de Jalayirids, vervangen. Timur had deze Qara Qoyunlu op de vlucht geslagen, maar in 1406 kregen ze hun hoofdstad Tabriz terug. Na de dood van Shahrokh breidde Jahan Shah (regeerde ca. 1438-1467) de Qara Qoyunlu-heerschappij uit vanuit het noordwesten dieper in Iran. De Timuriden vertrouwden op hun oude bondgenoten, de Qara Qoyunlus ‘rivaal Turkman van de’ Aq Qoyunlu ‘(White Schapen) clans, waarvan de Jahan Shah werd vernietigd door de Uzun Hasan van Aq Qoyunlu tegen het einde van 1467.

Uzun Hasan (1453-78) bereikte een kortstondig Iraans rijk, maar onder zijn zoon Yaqub (1478-90) werd de staat onderworpen aan fiscale hervormingen die verband hielden met een door de overheid gesponsorde poging om de harde, puristische principes van de orthodox-islamitische regels voor het innen van inkomsten opnieuw toe te passen. Yaqub probeerde de staat van belastingen te zuiveren die onder de Mongolen waren ingevoerd en die niet door de islamitische canon werden goedgekeurd. Zijn soennitische fanatisme kwam in diskrediet toen de orthodoxe religieuze autoriteiten navraag deden naar zijn activiteiten.
De pogingen om de religieuze orthodoxie nieuw leven in te blazen door middel van inkomstenhervormingen gaven een impuls aan de verspreiding van Safavid Shi ‘een propaganda. Economische achteruitgang, die het gevolg was van de fiscale hervormingen van Yaqub, moet ook een andere factor zijn geweest.
Sheikh Jonayd’s zoon Sheikh Heydar leidde een beweging die was begonnen als een soefi-orde onder zijn voorvader Sheikh Safi od-Din Ardabili (van Ardabil 1252-1334). Men kan aannemen dat dit bevel oorspronkelijk een puriteinse, maar niet wettische reactie vertegenwoordigde tegen de corruptie van de islam, de besmetting van moslimlanden door de Mongoolse ongelovigen. Wat begon als een spirituele, onaardse reactie tegen goddeloosheid en het verraad van spirituele aspiraties, ontwikkelde zich tot een manifestatie van de sjiieten ‘een zoektocht naar heerschappij over islamitisch gezag. In de 15e eeuw kon de safawidenbeweging putten uit zowel de mystieke emotionele kracht als de Shi “een oproep aan de onderdrukte massa om een groot aantal toegewijde aanhangers te krijgen. Sheikh Heydar lokte zijn talrijke volgelingen tot oorlog door hen op expedities van Ardabil naar de nabijgelegen Kaukasus te leiden. Hij werd gedood tijdens een van deze campagnes in 1488.Zijn zoon Esma “il, toen een jaar oud, moest zijn dood wreken en zijn toegewijde leger leiden naar een verovering van Iran, waarbij Iran een grote dynastie verwierf, een sjiisme” een regime, en in wezen zijn vorm als een moderne natie. staat. Yaqub doodde de zonen van Sheikh Heydar niet, wier moeder de zus van Yaqub was, maar stuurde hen in plaats daarvan naar de provincie Fars. De dood van Yaqub in 1490 veroorzaakte onrust en plaveide het pad voor Esmail en zijn broers om hun ballingschap te verlaten en in het geheim hun toevlucht te zoeken in Lahijan, in de provincie Gilan, omdat de gouverneur sympathie had voor Shi’a.

Een militante islamitische soefi-orde, de Safaviden, verschenen onder de Turks sprekende mensen ten westen van de Kaspische Zee, bij Ardabil. De Safawiden-orde overleefde de invasie van Timur naar dat deel van Iran aan het einde van de 13e eeuw. Tegen 1500 hadden de safawiden de sjiitische ‘tak van de islam’ aangenomen. en wilden graag het sjiisme met militaire middelen bevorderen. Safavid-mannen droegen vroeger rode hoofddeksels. Ze hadden grote toewijding voor hun leider als een religieuze leider en perfecte gids, evenals een militaire leider, en ze beschouwden hun leiderspositie als terecht aangenomen van vader op zoon volgens de Shi “een traditie. In het jaar 1500 ging Esma “il, de dertienjarige zoon van een vermoorde Safavid-leider, Sheikh Heydar, op weg om gebieden te veroveren en de dood van zijn vader te wreken. In januari 1502 versloeg Esma” het leger van Alvand Beig van Aq Qoyunlu, heerser van Azerbeidzjan, nam Tabriz in beslag en maakte van deze stad zijn hoofdstad. Safaviden gingen verder en veroverden de rest van Azerbeidzjan, Armenië en Khorasan; zij werden de sterkste strijdmacht in Iran, en hun leider, Esma “il, nu vijftien, werd op 11 maart 1502 tot sjah (koning) verklaard.
In die tijd had Iran een verscheidenheid aan vaste volkeren; naast Perzen had het Koerden, Arabieren, Turkmanen en Baluchi’s om er maar een paar te noemen. De macht van Safavid over verschillende stammen was niet sterk genoeg om een absolute suprematie te consolideren; stamleiders bleven degenen die stamhoofden waren geweest en beschouwden hun stammen als onafhankelijk. De Safaviden maakten echter aanspraak op gezag over alles wat Perzië was geweest.
Turkse taal werd gesproken aan het hof van Shah Esma “il”, maar nadat ze Perzisch als officiële taal hadden aangenomen en veel van de Perzische cultuur, werden de Safaviden ten onrechte door buitenstaanders gedacht. om Perzisch te zijn, maar ze waren echt Iraans met een verenigende geest. Om de staat te helpen organiseren, gebruikten de Safaviden Perzische bureaucraten met een traditie in administratie en belastinginning, en ze probeerden een religieuze eenheid te creëren. Shah Esma ‘il beschreef zichzelf als een afstammeling, aan de kant van hun vader, van de profeet Mohammed en beweerde ook koninklijk Sassanisch bloed te hebben. Shi “isme werd de staatsgodsdienst, Esma” il negeerde de soennitische tak van de islam en probeerde mensen te dwingen Shi “a te worden, wat een moeilijke taak was voor een verscheidenheid aan stammen en een minder dan volledige autoriteit.

De nieuw opgerichte Het Iraanse rijk miste de middelen die in vroegere tijden beschikbaar waren voor de islamitische kaliefen van Bagdad door hun heerschappij over Centraal-Azië en het Westen om hun macht over de islamitische autoriteit te consolideren. Klein-Azië en Transoxania waren verdwenen, en de opkomst van maritieme de handel in het Westen was ongunstig voor een land waarvan de rijkdom sterk afhing van zijn positie op belangrijke oost-west handelsroutes over land, zoals de beroemde zijderoute. De opkomst van de Ottomanen hield de Iraanse opmars naar het westen tegen en betwistte de controle van de Safaviden over beide. de Kaukasus en Mesopotamië. Shah Esma “il had tegen 1506 Irak-e Ajam (Arak), Esfahan, Fars, Kerman, Yazd, Kashan, Semnan, Astarabad (Gorgan) veroverd en in 1507 voegde hij Shi” een heilige steden van Najaf en Karbala toe aan Iran.
In 1507 vielen Portugezen de Perzische Golf binnen en veroverden het eiland Hormuz. Het werd een marinebasis en handelspost, die meer dan honderd jaar duurde. Shah Esma ‘il met het gebrek aan marine accepteerde met tegenzin deze Europese aanwezigheid. In de tussentijd breidden de Safaviden hun heerschappij uit door Bagdad en Irak te veroveren in 1508. Later, na het verslaan van de Oezbeken en het doden van hun leider, Mohammad Sheybani, bijgenaamd Sheibak Khan, in een slag bij Merv in december 1510, sjah Esma’il nam de grote provincie Khorasan op in zijn staat, evenals Marv, Herat en Qandahar. Maar Oezbeken bleef gedurende de 16e eeuw een formidabele rivaal voor de Safavids-overheersing van Noord-Khorasan.
De Ottomaanse sultan, Bayezid II, feliciteerde sjah Esma ‘il met zijn overwinningen en adviseerde hem om te stoppen met het vernietigen van de graven en moskeeën van de soennieten. Moslims. Shah Esma “il was overtuigd van de gerechtigheid van zijn zaak en het kwaad van de soennitische tak van de islam; hij negeerde het verzoek. Met veel sji’itische moslims in Klein-Azië onder het gezag van de Ottomaanse sultan, maakte Bayezid II zich zorgen over de macht van de safawiden. De nieuwe sultan in Constantinopel na 1512, sultan Selim, voerde oorlog tegen sjiitische ‘moslims onder zijn heerschappij en doodde duizenden en anderen verplaatsen. Sultan Selim voerde ook oorlog tegen de Safaviden.Op 23 augustus 1514, net ten westen van Tabriz in de vlakte van Chalderan, leed het leger van Shah Esma ‘il’ een verpletterende nederlaag, die door haar cavalerie en infanterie werd bewapend met speren, bogen en zwaarden, die zowel tegen de overmacht van de Ottomane als tegen het veld vochten. artillerie en musketiers. Shah Esma “il en zijn volgelingen waren ervan overtuigd dat Allah aan hun kant stond, maar ze waren in de war door hun militaire tegenslag, Tabriz, hun hoofdstad was kort bezet. Deze strijd en de nederlaag van Safavid Shah baande de weg voor de Ottomaanse verovering van Diyarbakr, Erzinjan en andere delen van Oost-Anatolië en Noord-Irak. Shah Esma “il zelf vond verlichting van psychologische depressie in wijn en stierf tien jaar later, op de leeftijd van zevenendertig.

De nakomelingen van Shah Esma” il “Shah Tahmasp I (1524-1576), Shah Esma” il II (1576-1577) en Shah Mohammad (1577-1587), die achtereenvolgens regeerden, herwonnen een deel van het oorspronkelijke Safavid-vertrouwen en breidden zich uit in de tegenovergestelde richting van de Ottomanen, tot aan Transoxiana. Safavid-sja’s verscherpten hun controle over Iran; elk district had zijn eigen Safavid-leider, een “Qezelbash” -hoofd, verantwoording verschuldigd aan de sjah. In oorlogstijd waren de Qezelbash-opperhoofden verantwoordelijk voor het leveren van soldaten voor het leger van de sjah en het innen van inkomsten om de oorlog te betalen. De lokale Qezelbash-opperhoofden werden rijk aan land en in het innen van belastingen. Il besteeg de troon op de leeftijd van tien, en gedurende de eerste tien jaar van zijn regering was de echte macht in handen van een aantal leiders van concurrerende Qezelbash-facties, wat veel politieke instabiliteit veroorzaakte. In 1533 deed Shah Tahmasp I zijn gezag gelden. Een van zijn nalatenschappen was de introductie van bekeerde slaven voor de rechtbank en het leger. Ze waren afkomstig uit duizenden Georgische, Circassische en Armeense gevangenen die gevangen waren genomen tijdens campagnes in de Kaukasus in de jaren 1540 en 1550. Vrouwelijke slaven gingen de koninklijke harem binnen, werden moeders van prinsen en een kracht in de rechtbankpolitiek en dynastieke ruzies. Sommige mannelijke slaven begonnen invloedrijke posities te verwerven, onder sjah Abbas I, en bereikten hoge ambten die de suprematie van de Qezelbash uitdaagden.
Tijdens het bewind van sjah Tahmasp I lanceerden Oezbeken maar liefst vijf grote invasies van Khorasan met de bedoeling om het gebied te heroveren. Safavids waren succesvol in het terugdringen van de Oezbeken-dreiging; en in 1545 veroverden ze Qandahar op het Mughal-rijk. De hoofdstad van Safavid werd in 1548 naar Qazvin verplaatst, na de tijdelijke verovering van Tabriz door de Ottomanen. Ondanks periodieke oorlogen tussen Iran en het Ottomaanse Rijk, handhaafden ze een uitgebreide handel, vooral in de zeer gewaardeerde Iraanse zijde, waarvan grote hoeveelheden zijde vanuit Iran werden verscheept naar handelscentra zoals Aleppo en Bursa en van daaruit weer werden geëxporteerd naar Marseille. Londen en Venetië.
Shah Tahmasp I moedigde het weven van tapijten aan op de schaal van een staatsindustrie. De prachtige miniaturen die het Iraanse nationale epos illustreren dat bekend staat als de “Shahnama” (Epos der koningen) werden geschilderd op verzoek van Shah Tahmasp. Dit meesterwerk staat bekend als “Shahnameh van Tahmaspi” en werd in 1568 door de Safavid-heerser aan de Ottomaanse sultan Selim II geschonken.

In 1576 bracht de Qezelbash-factie die geïnteresseerd was in een prins wiens moeder Turkman was in plaats van Circassian of Georgiër, Shah Esma “il II zoon van Shah Tahmasp I aan de macht. Shah Esma” Il II regeerperiode werd gekenmerkt door wreedheid en een pro-soennitisch beleid. Bijgevolg werd hij in november 1577 vergiftigd met de medewerking van zijn zus Pari Khan Khanom.
Mohammad Shah was de enige overlevende broer van Shah Esma “il II, die een zwakke leider bleek te zijn. Zijn vrouw Mahd-e Olya domineerde aanvankelijk hem, maar na haar moord in 1579 namen de Qezelbash de controle over. Ondertussen profiteerden Ottomanen van de politieke onrust in Iran om een grote invasie van het land te lanceren. Dientengevolge gingen uitgestrekte gebieden verloren voor Ottomanen, waaronder het grootste deel van Azerbeidzjan, met Tabriz en Georgië.
Met hun zelfrespect en macht ontleend aan hun toegenomen rijkdom, wilden sommige lokale Qezelbash-leiders meer vrijheid van het gezag van de sjah Ze probeerden Mohammad Shah ervan te overtuigen dat hij een opvolger moest kiezen die met hen instemde. Sommige van deze leiders probeerden de kans op een andere keuze te verkleinen door de troonopvolger, zijn moeder en enkele andere mogelijke erfgenamen binnen de koninklijke familie te executeren. was politiek door moord minder dan efficiënt. De jongere broer van de vermoorde erfgenaam werd in het geheim weggestuurd naar Khorasan, en Qezelbash-leiders die loyaal waren aan de koninklijke familie vochten en versloegen Qezelbash-leiders die dat niet waren, en de volledige macht werd teruggegeven aan de oude dynastie. van sjahs.
Abbas I (1587-1629), die Mohammad Shah opvolgde, leerde van de ervaring van zijn familie met de lokale Qezelbash-leiders, en hij brak hun macht en nam hun macht in beslag. lth. Hij breidde staatseigendom uit en land dat eigendom was van de sjah. Provincies moesten nu worden bestuurd door de staat die de leiders van Qezelbash vervangt.Hij versterkte de bureaucratie van zijn regering en slaagde erin stammen te verplaatsen om hun macht te verzwakken. De soefibendes, Qezelbash, die waren gevormd tot kunstmatige tribale eenheden, voornamelijk voor militaire doeleinden tijdens de vormingsperiode van de dynastie, als een bron van rekrutering , werden vervangen door een sterk eigen leger. Hij rekruteerde soldaten uit Perzische dorpen en uit christenen, Georgiërs, Circassiërs, Armeniërs en anderen, en rustte hen uit met artillerie en musketten. De christenen waren er trots op de sjah te dienen en zichzelf “ghulams” (slaven) van de sjah te noemen, hoewel ze dat niet waren. Om het nieuwe leger te financieren, veranderde Shah Abbas grote stukken land die traditioneel aan stamhoofden werden toegekend als toewijzingen in kroonlanden die hij rechtstreeks belastte. Deze nieuwe krijgsmacht werd op Europees niveau getraind met het advies van Robert Sherley. Sherley was een Engelse avonturier die expert was in artillerietactieken die, vergezeld van een groep kanonstichters, Qazvin bereikte met zijn broer Anthony Sherley in 1598. In korte tijd creëerde Shah Abbas een formidabel leger, bestaande uit cavalerie, infanterie en artillerie.

Shah Abbas stond open voor de ideeën en was ook mentaal actief. Hij was nieuwsgierig en in zekere zin toleranter dan zijn voorgangers. Voorheen was aan “ongelovigen” (buitenlanders en niet-moslimonderwerpen) de toegang tot de rechtbank van de sjah geweigerd. Hij verwelkomde buitenlanders en zijn niet-moslimonderwerpen bij zijn rechtbank en besprak met buitenlanders de complexiteit van de religieuze ideologie. een ongebruikelijke stap onder islamitische heersers door christenen toe te staan te dragen wat ze wilden en hen toe te staan hun eigen huis en land te bezitten.
Shah Abbas versloeg de Oezbeken in april 1598 en herstelde Herat en territoria in Khorasan, inclusief Mashhad, verloor enkele jaren eerder. Hij versterkte de Safavid-macht sterk in Khorasan. Hij herbouwde en ontwikkelde het heiligdom van Ali ar-Reza (Imam Reza) in Mashhad, de achtste Shi “a Imam, als een pelgrim, die werd beschadigd door de Oezbeken. Het heiligdom werd een belangrijk centrum voor sji’een bedevaart en een rivaal voor sjiitische ‘heilige plaatsen in Mesopotamië, zoals Najaf en Karbala, waar bezoekende pelgrims geld en aandacht uit Safavid haalden naar het Ottomaanse grondgebied.
De safawiden hadden eerder verhuisden hun kapitaal van de kwetsbare Tabriz naar Qazvin. Omdat de Oezbeekse dreiging vanuit het oosten van de Kaspische Zee was overwonnen, kon Shah Abbas in 1598 verhuizen naar zijn nieuw gebouwde hoofdstad Esfahan, centraler dan Qazvin voor controle over het hele land en voor communicatie met de handelspunten van de Perzische Golf.

Ali Qapou-paleis op Shah Square, Esfahan

Onder Shah Abbas I bloeide Iran ; hij heeft ook een kolonie ijverige en commercieel slimme Armeniërs getransplanteerd van Jolfa in Azerbeidzjan naar een nieuwe Jolfa naast Esfahan. Hij betuttelde de kunsten en hij bouwde paleizen, moskeeën en scholen, waardoor Esfahan de culturele en intellectuele hoofdstad van Iran werd. Shah Abbas stimuleerde internationale handel en de productie van zijde, tapijten, keramiek en metaalwaren voor de verkoop aan Europeanen. Shah Abbas richtte ook een tapijtfabriek op in Esfahan. Koninklijk beschermheerschap en de invloed van hofontwerpers zorgden ervoor dat Perzische tapijten hun hoogtepunt in elegantie bereikten tijdens de Safawid-periode. Hij bevorderde de handel door wegen aan te leggen en te beveiligen. Hij verwelkomde handelaars uit Groot-Brittannië, Nederland en elders in Iran. Zijn regeringsmonopolie op de zijdehandel verhoogde de staatsinkomsten. Kooplieden van de Engelse Oost-Indische Compagnie vestigden handelshuizen in Shiraz en Esfahan. Nadat Shah Abbas in 1622 de Portugezen had verdreven van het eiland Hormuz bij de ingang van de Perzische Golf, werd Bandar Abbas (haven van Abbas) het centrum van de handel van de Oost-Indische Compagnie. Maar later kreeg de Verenigde Oost-Indische Compagnie handelscapitulaties. van Shah Abbas. De Nederlanders verwierven al snel de suprematie in de Europese handel met Iran, waarmee ze de Britse concurrenten overtroffen. Ze vestigden een kruidenhandelscentrum in Bandar Abbas. In 1623-24 lanceerde Shah Abbas I een offensief tegen de Ottomanen en vestigde de controle over Koerdische gebieden Bagdad en de Shi “een heilige steden van Najaf en Karbala.

Tijdens zijn regering besteedde sjah Abbas I veel aandacht aan de welzijnsinstellingen in Esfahan en andere steden, zoals het opzetten van ziekenhuizen. De medische praktijk was nog steeds afhankelijk van middeleeuwse gidsen voor de behandeling van de meeste ziekten. Het standaard naslagwerk bleef de Canon van Ebn Sina (Avicenna) (gest. 1037), maar er werden ook nieuwe klinische werken geschreven tijdens de Safawid-periode. In de 17e eeuw werd een uniek werk, The Treasury of Surgery, geschreven door een legerchirurg die bekend staat als Hakim Mohammad en was opgedragen aan Shah Safi I. Het bevatte een gedetailleerde lijst van de instrumenten die beschikbaar zijn voor chirurgen, waaronder een speciaal apparaat voor de chirurg. verwijderen van kogels; schetste verschillende vormen van anesthesie; en pleitte voor chirurgie voor kankertumoren.
Ook de bureaucratie werd zorgvuldig gereorganiseerd, gedurfde hervormingen in de militaire, administratieve en fiscale structuren hielpen het staatsgezag te centraliseren in een mate die niet werd bereikt door de voorgangers van sjah Abbas I. Maar de zaden van de zwakte van de soevereiniteit lagen in het koninklijk huis zelf, dat een gevestigd systeem van overerving door eerstgeboorterecht ontbeerde. Een van de innovaties van Sjah Abbas I verzwakte echter de staat Safavid op de lange termijn; angst voor opstanden door zijn zonen bracht hem ertoe de traditionele praktijk van het aanstellen van prinsen om provincies te besturen op te geven. In plaats daarvan stelde hij de praktijk in om jonge prinsen in de paleistuinen op te sluiten, weg van het directe bereik van samenzweringen en de wereld in het algemeen. Een regerende sjah ’s naaste en meest acute argwaan waren zijn eigen zonen. Onder hen smeedde broer een complot tegen broer over wie er zou slagen bij de dood van hun vader; en samenzweerder, ambitieus voor invloed in een volgende regering, steunde de ene prins tegen de andere. De nieuwe praktijk, ook gevolgd door zijn opvolgers, resulteerde in slecht opgeleide , besluiteloze sjahs met een lagere competentie, gemakkelijk gedomineerd door machtige religieuze hoogwaardigheidsbekleders aan wie de Safaviden aanzienlijke invloed hadden verleend in een poging om van het sjiisme de staatsgodsdienst te maken.
Na de dood van Sjah Abbas I in 1629, zijn zoon Shah Safi I, die regeerde van 1629 tot 1642, staat bekend om zijn wreedheid, zat op de troon. Hij was de eerste van de Safavid-sja’s die in de paleistuinen werd grootgebracht. Shah Safi I bracht bij zijn toetreding potentiële rivalen op de troon, evenals enkele van zijn mannelijke en vrouwelijke familieleden. Hij executeerde de meeste generaals, officieren en raadsleden die hij had geërfd van het bewind van zijn vader. De dominante invloed van Mirza Taqi, bekend als Saru Taqi, de Grand Vezir (kanselier) aan het hof van Safavid zorgde ervoor dat de regering soepel verliep ondanks het gebrek aan interesse van de sjah in staatszaken.

Op 17 mei 1639, vredesverdrag met de Ottomanen, dat de grens tussen Ottomaans en Safavid vestigde en een einde maakte aan meer dan honderd jaar sporadisch conflict. Het verdrag dwong sjah Safi I om het definitieve verlies van Bagdad in Mesopotamië, heroverd door de Ottomanen in 1638, te accepteren, en gaf in plaats daarvan Yerevan in de zuidelijke Kaukasus aan Iran.
Tijdperk van Sjah Abbas II, die regeerde van 1642 tot 1667, was de laatste volledig competente regeringsperiode door een Safavid sjah. Shah Abbas II speelde een actieve rol in regeringsaangelegenheden. Onder zijn heerschappij herleefde Iran, en een deel van de glorie van Perzië in de ogen van de buitenwereld keerde terug. Hij vergrootte het centrale gezag van de staat door het aantal kroonlanden te vergroten en kwam vaak tussenbeide in provinciale aangelegenheden aan de kant van de boeren, maar met vrede. aan de grenzen nam het leger af in omvang en kwaliteit. Hij hield vast aan het idee dat de Safavid-heerser heilig en perfect was, en betwistte openlijk met leden van de sjiitische ‘een religieus establishment dat begonnen was het idee te verwoorden dat bij afwezigheid van de verborgen Imam Zaman (twaalfde Shi ‘een imam), ware tijdelijke autoriteit behoorde terecht toe aan de mojtahid (vergelijkbaar met de positie die bekend staat als ayatollah), die navolging verdiende door de gelovigen. Safavid Shi’ isme had de monarchie als instelling niet verbeterd, maar erkende in plaats daarvan de staat als een theocratie. De olama, religieuze leiders bestraften de sjahs, trokken de religieuze legitimiteit van hun macht in twijfel en beweerden dat de mojtahids een superieure claim hebben om te regeren.
Nadat Abbas II stierf in 1667, begon de achteruitgang opnieuw toen Shah Soleyman (Safi II), die regeerde van 1667 tot 1694, nam de macht over. Hij werd bijgelovig omgedoopt tot Soleyman omdat het eerste jaar en de helft van zijn regering zo rampzalig was. Shah Soleyman was geen bekwame heerser en kort na zijn toetreding stegen de voedselprijzen en verspreidden hongersnood en ziekten zich over het hele land. Hoewel hij met dringende problemen te maken kreeg, trok hij zich steeds meer terug in de harem en verliet zijn grootse vezir om zich met staatszaken bezig te houden.
Shah Sultan Hossein, die regeerde van 1694 tot 1722, is beschreven als de meest incompetente sjah van de safaviden. Hij leek op sommige anderen die bij hun geboorte macht hadden geërfd. Onverschillig voor staatszaken bracht Shah Sultan Hossein effectief het Safavid-rijk tot een plotseling en onverwacht einde. Hij had een religieus temperament en werd vooral beïnvloed door de sjiieten, ‘een religieus establishment. Op hun aandringen vaardigde hij decreten uit die het gebruik van alcohol verbood en het soefisme in Esfahan verbood. In 1694 benoemde Shah Sultan Hossein Mohammad Baqir Majlesi, het meest invloedrijke lid van Shi “een religieus establishment, naar het nieuwe kantoor van” Mulla Bashi “(hoofd Mulla). Majlesi schreef “Bihar al-Anwar” (The Seas of Light), een encyclopedisch werk gewijd aan het behoud van de woorden en daden van de profeet Mohammed. Hij wijdde zich aan de verspreiding van een wettische vorm van Shi “isme en aan de uitroeiing van het soefisme en de soennitische islam in Iran. Onder zijn leiding specifiek Shi “een populaire rituelen, zoals rouw om de gemartelde derde Shi” een Imam Hossein (d.680), Ashora, werden aangemoedigd, evenals pelgrimstochten naar de graven van heilige sjiitische ‘a-personages. Majlesi’ s beleid omvatte ook de vervolging van niet-moslims in Iran, waaronder zoroastriërs, joden en christenen. Ongecontroleerd door het Safavid-regime, Majlesi en de Shi “ontstond er een geestelijkheid met toegenomen kracht en onafhankelijkheid van de heersende regering in de 17e en 18e eeuw.
Het Safavid-rijk was ook militair afgenomen, waardoor het kwetsbaarder werd voor invasie, die naar buiten kwam van het oosten. In 1722 veroverden Afghaanse indringers onder Mahmoud, een voormalige Safavid-vazal in Afghanistan, Esfahan en vermoordde sjah Sultan Hossein. De Afghaanse invasie was rampzalig voor Iran, dat vervolgens in 1723 de Ottomanen profiteerde van het uiteenvallen van het Safavid-rijk en binnengevallen vanuit het westen, verwoestend westelijk Perzië tot aan Hamadan, terwijl de Russen gebieden rond de Kaspische Zee in beslag namen. In juni 1724 kwamen de twee machten een vreedzame opdeling van de noordwestelijke provincies van Iran overeen.

Safavid Court; een schilderij op de muur van Ali Qapou Palace in Esfahan

Nader Khan (Nader Qoli), een bekwame generaal van de Turkmaanse stam Afshar, uit het noorden van Khorasan, verzamelde een leger en begon met de herconsolidering van het land onder zijn controle. Hij werd feitelijk heerser over Iran, hoewel hij de zoon van de sultan Hossein, Tahmasp II, erkende die aan de Afghanen was ontsnapt als Safavid sjah tot 1732, daarna Tahmasps zoontje Abbas III tot 1736, waarna hij zichzelf sjah verklaarde. . Nader verdreef de Afghanen tegen 1730 en ontruimde het land van hen; herwonnen de controle over de noordwestelijke provincies van Iran uit handen van Ottomanen in 1730; en liet het land dat door de Russen werd bezet in 1735 herstellen.
Safavid Kings:

Bibliografie:

1. Safavid Government Instellingen; door: Willem Floor; Mazda Publishers 2001.
2. The Timurid and Safavid Periods Vol 6, The Cambridge History of Iran; Cambridge University Press 1986.
3. Perzië bekeren: religie en macht in het Safavid-rijk; door: Rula Abisaab; I.B. Tauris Publishers 2003.
4. The Politics of Trade in Safavid Iran: Silk for Silver 1600-1730 (Cambridge Studies in Islamic Civilization); door: Rudolph P. Matthee; Cambridge University Press 1999.
5. Medische praktijk van Safavid: praktijk van geneeskunde, chirurgie en gynaecologie in Perzië tussen 1500 en 1750; door: Cyril Elgood; Luzac Publishers 1971.
6. Iran onder de Safavids; door: Roger Savory; Cambridge University Press 1980.
7. Geschiedenis van de buitenlandse zaken van Iran: van Safavids tot het einde van WO II; door: Abdulreza Houshang Mahdavi; Tehran, Amir Kabir Publishers 1996.