In de zomer en de herfst van 1858 stonden twee van de meest invloedrijke staatslieden van het late vooroorlogse tijdperk, Stephen Douglas en Abraham Lincoln, tegenover elkaar in een reeks debatten over slavernij als ze streden om een zetel in de Senaat van de Verenigde Staten die Illinois vertegenwoordigde. Op de lange termijn hebben de Lincoln-Douglas-debatten de politieke carrière van Lincoln in de nationale schijnwerpers gestuwd, terwijl ze tegelijkertijd Douglas ‘carrière onderdrukten en de verkiezing van 1860 voorafgingen.

In 1858 was Stephen A. Douglas de meest prominente politicus in het Westen, zo niet het hele land. Douglas bevond zich echter midden in een enorme vete met de regering-Buchanan en de bazen van de Democratische Partij over de grondwet van Lecompton, wat zijn kansen op herverkiezing ernstig aantastte. De Lecompton-grondwet was een staatsgrondwet voor Kansas die op onrechtmatige wijze de volkssoevereiniteit gebruikte om een pro-slavernijgrondwet door te drukken die niet de wil van Kansans vertegenwoordigde. Douglas kreeg ook te maken met een enorme terugslag in het noorden vanwege de Kansas-Nebraska Act, dus door uit te komen tegen de pro-slavernij Lecompton-grondwet, benadrukte Douglas dat volkssoevereiniteit kan worden gebruikt om de slavernij in de gebieden te beperken, wat zijn kiezers die steunden verheugd maatregelen tegen slavernij. Lincoln was daarentegen een relatief onbekende ‘prairieadvocaat’ met slechts één ambtstermijn in het Congres, die hij meer dan tien jaar vervulde voorafgaand aan zijn kandidatuur als senator. Lincoln was ook lid van een relatief nieuwe anti-slavernijpartij – de Republikeinse partij. Ondanks Douglas ‘roem, en Lincoln’s gebrek daaraan, was voor Douglas om de overwinning in deze wedstrijd te behalen enige campagne nodig, wat leidde tot de debatten.

Van 21 augustus tot 15 oktober 1858 , Lincoln en Douglas reisden naar zeven steden in Illinois om deel te nemen aan openbare debatten. In tegenstelling tot onze moderne politieke debatten, waar kandidaten ongeveer om de paar minuten heen en weer gaan, bevatte het format van de debatten tussen Honest Abe en de Kleine Reus één kandidaat die sprak voor een uur gevolgd door de andere kandidaat sp Anderhalf uur spreken voordat de eerste kandidaat dertig minuten de tijd kreeg voor weerwoord. Lincoln en Douglas wisselden af welke kandidaat als eerste ging en welke kandidaat reageerde, hoewel Douglas, als zittende partij, in vier van de zeven debatten als eerste sprak. Burgers door het hele Midwesten reisden massaal om Lincoln en Douglas te zien spreken, en degenen die de debatten misten, lazen de volgende dag hun transcripties in Democratische en Republikeinse kranten. Bovendien heeft Lincoln na de verkiezingen de transcripties bewerkt en gepubliceerd in een boek, dat populair werd onder Republikeinen. Het is belangrijk op te merken dat het grote publiek in die tijd geen senatoren koos via een populaire stemming zoals nu. In plaats daarvan kozen de inwoners van Illinois leden van de wetgevende macht van de staat en welke partij de meerderheid van de zetels ontving, zou dan hun kandidaat kiezen voor de zetel van de Amerikaanse senaat. Als gevolg daarvan voerden Lincoln en Douglas niet alleen campagne voor zichzelf, maar ook voor hun respectieve politieke partijen.

De belangrijkste focus van deze debatten was de slavernij en de invloed daarvan op de Amerikaanse politiek en samenleving – met name de slavenmacht, de volkssoevereiniteit , rassengelijkheid, emancipatie, enz. Hoewel Lincoln persoonlijk tegen slavernij was, herhaalde hij in deze debatten dat hij ‘alles wilde vermijden dat zou leiden tot een oorlog tussen de vrije staten en de slavenstaten’ en als zodanig een platform voor vrije grond steunde in plaats van een emancipatieplatform Lincoln geloofde dat slaven mensen waren en als mensen het fundamentele recht op “leven, vrijheid en het nastreven van geluk” verdienen, dat Lincoln interpreteerde als alleen het recht om niet tot slaaf te worden gemaakt, niet het recht op burgerschap. Lincoln geloofde dat het ene ras superieur moest zijn aan het andere en hij was “voorstander van het hebben van de superieure positie die aan het blanke ras was toegewezen”. Eerst en vooral geloofde Douglas in de minderwaardigheid van Afro-Amerikanen en verwoordde hij deze overtuiging vaak nogal bot. Douglas geloofde echter dat alleen omdat deze groep inferieur was, niet automatisch betekende dat ze tot slaaf moesten worden gemaakt. Voor Douglas was het aan de burgers in respectieve staten / territoria om te beslissen of ze slavernij wilden – waarmee hij zijn steun aan de volkssoevereiniteit herbevestigde.Of zwarten vrij of tot slaaf waren, maakte niet uit voor Douglas, het belangrijkste was dat ze nooit burgers mochten worden en altijd ondergeschikt aan blanken.Een van de grootste verschillen tussen de opvattingen van Douglas en Lincoln over slavernij is dat Douglas slavernij, in tegenstelling tot Lincoln, niet als een morele kwestie beschouwde, als een pijnlijk dilemma, en ook niet als een kwestie die de Unie uit elkaar zou scheuren.

Uiteindelijk zegevierde Douglas Lincoln met de Democraten die zesenveertig zetels wonnen tegenover de eenenveertig van de Republikeinen. Hoewel Douglas de strijd misschien had gewonnen, won Lincoln de echte oorlog: de presidentsverkiezingen van 1860. De populariteit van deze debatten en van Lincoln’s boek bracht Honest Abe in de schijnwerpers van de Republikeinen, die deze uitgesproken anti-slavernijleider waardeerde. Lincoln’s geweldige prestatie in deze debatten maakte zijn benoeming tot president mogelijk in 1860.

Van zijn kant Douglas, al op dun ijs met de zuidelijke vleugel van de Democratische partij, elke kans op verzoening verpest door de Freeport-doctrine te steunen, die een vrije bodem verschafte aan de zuidelijke pro-slavernijversie van populaire soevereiniteit. Tijdens een debat in Freeport viel Illinois Douglas in de val van Lincoln toen hij een vraag beantwoordde over hoe territoria de slavernij konden beperken in de nasleep van het besluit van Dred Scott. De Freeport-doctrine is afgeleid van de reactie van Douglas waarin hij betoogde dat slavernij alleen kon bestaan op plaatsen met ondersteuning van lokale politieregels. Door deze doctrine ondubbelzinnig te ondersteunen, schaadde Douglas zijn kansen om de overwinning te behalen in 1860.

De debatten van Lincoln-Douglas blijven doordrenkt van folklore en zowel historici als het publiek beschouwen ze als een weergave van echte democratie aan de basis. De dertig jaar voorafgaand aan deze debatten waren ontsierd door conflicten over slavernij, en nooit in die tijd gingen twee politici het tegen elkaar opnemen om deze controversiële kwestie op zo’n openbare en welbespraakte manier te bespreken. Deze debatten hebben Lincoln’s politieke carrière nieuw leven ingeblazen en hem onder de Republikeinen in de schijnwerpers gezet. Tegelijkertijd gebruikte Douglas deze debatten om zijn steun voor de volkssoevereiniteit te bevestigen, waardoor de senator verder vervreemd raakte van de Democratische Partij. Al met al vormden deze debatten de weg voor een veel belangrijkere confrontatie, zowel voor deze politici als voor het land, de verkiezing van 1860.