De veranderingstheorie van verpleegkunde is ontwikkeld door Kurt Lewin, die wordt beschouwd als de vader van de sociale psychologie Deze theorie is zijn meest invloedrijke theorie. Hij theoretiseerde een drietrapsmodel van verandering dat bekend staat als het niet bevriezen-veranderen-opnieuw invriezen-model dat vereist dat voorafgaand leren wordt verworpen en vervangen.

Lewins definitie van gedrag in dit model is “een dynamische balans van krachten die in tegengestelde richtingen werken.”

De veranderingstheorie heeft drie hoofdconcepten: drijvende krachten, beperkende krachten en evenwicht. Drijvende krachten zijn die die in een richting duwen die verandering veroorzaakt. Ze vergemakkelijken verandering omdat ze de patiënt in een gewenste richting duwen. Ze veroorzaken een verschuiving in het evenwicht naar verandering. Remmende krachten zijn die krachten die de drijvende krachten tegengaan. Ze belemmeren verandering omdat ze de patiënt in de tegenovergestelde richting duwen. Ze veroorzaken een verschuiving in het evenwicht dat verandering tegengaat. Evenwicht is een toestand waarin de drijvende krachten gelijk zijn aan de beperkende krachten en er geen verandering optreedt. Het kan worden verhoogd of verlaagd door veranderingen die optreden tussen de aandrijvende en beperkende krachten.

Er zijn drie fasen in deze verpleegkundige theorie: ontdooien, veranderen en opnieuw invriezen.

Ontvriezen is de proces waarbij een methode wordt gevonden om het voor mensen mogelijk te maken een oud patroon los te laten dat op de een of andere manier contraproductief was. Het is noodzakelijk om de spanningen van individuele weerstand en groepsconformiteit te overwinnen. Er zijn drie methoden die kunnen leiden tot het bereiken van bevriezing. De eerste is om de drijvende krachten te vergroten die gedrag wegleiden van de bestaande situatie of status quo. Ten tweede, verminder de beperkende krachten die de beweging negatief beïnvloeden vanuit het bestaande evenwicht. Ten derde: het vinden van een combinatie van de eerste twee methoden.

De veranderingsfase, ook wel ‘naar een nieuw niveau’ of ‘beweging’ genoemd, omvat een proces van verandering in gedachten, gevoelens, gedrag, of alle drie, dat is op de een of andere manier bevrijdender of productiever.

De fase van het opnieuw invriezen is het vaststellen van de verandering als de nieuwe gewoonte, zodat het nu de ‘standaardprocedure’ wordt. Zonder deze laatste fase kan het voor de patiënt gemakkelijk zijn om terug te keren naar oude gewoonten.